Op de euthanasiewetgeving en de wetgeving die het huwelijk tussen twee mannen of twee vrouwen mogelijk maakt, waren veel positieve maar ook veel negatieve geluiden te horen in binnen- en buitenland. De Nederlandse euthanasiewet luidt voluit: ‘Toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding’.. De belangrijkste vernieuwing is dat een arts die een euthanasieverzoek inwilligt niet langer strafbaar is, mits hij zich houdt aan de in de wet gestelde zorgvuldigheidseisen en meldt wat hij gedaan heeft. Door de wet kan iedereen in Nederland een euthanasieverklaring opstellen voor het geval men door ziekte of een ongeval niet meer in staat is zelf een verzoek tot euthanasie te doen (wilsonbekwaam).
 

Naast deze omstreden euthanasiewetgeving, werd het in 2001 in Nederland ook mogelijk dat twee mannen en twee vrouwen met elkaar voor de wet in het huwelijk treden. Zo werd op 1 april 2001 het eerste officiële huwelijk tussen twee mensen van hetzelfde geslacht gesloten. Dit gebeurde in het stadhuis van Amsterdam, dat daarmee de eerste stad in de wereld werd waar homo- en heteroparen voor de wet gelijk zijn.

Op 17 mei 2001 trouwde prins Constantijn, de derde en jongste zoon van koningin Beatrix en prins Claus, in Den Haag zijn Laurentien. Twee dagen later werd in dezelfde stad het huwelijk kerkelijk ingezegend. Petra Laurentien is de enige dochter van Laurens Jan Brinkhorst, die op dat moment voor de Democraten (D’66) minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij in het kabinet Kok II was.
 

Voor Nederland waren de gevolgen, net als in de rest van de wereld, in eerste instantie van economisch aard

. Direct na de aanslag zakten de beurskoersen fors in. Vooral luchtvaartmaatschappijen en aan het toerisme verwante bedrijven leden hieronder. Overigens waren de beurzen na enkele maanden na de aanslagen redelijk van de klap hersteld.

 Na de aanslagen in de VS werden in Nederland - zoals overal ter wereld - spanningen zichtbaar tussen de autochtone bevolking en conservatieve moslimgroeperingen.
 

Per 1 januari 2002 werden nieuwe euromunten en bankbiljetten in omloop gebracht. De vertrouwde Nederlandse gulden verdween daarmee uit het geldcircuit.

 Veel Nederlanders betreurden het verdwijnen van de ‘harde’ gulden. Niet alleen om nostalgische redenen en vanwege de economische waarde, maar ook doordat de euro werd gezien als oorzaak van veel prijsverhogingen.

 Al vanaf 1 januari 1999 was de euro in Nederland en tien andere Europese landen de officiële munt. Op 1 januari 2002 werd de euro in twaalf Europese landen wettig betaalmiddel.

 

Val kabinet Kok II

Op 16 april 2002 viel het kabinet Kok II. De directe aanleiding was een rapport van het NIOD (Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie) over de val van de enclave Srebrenica. Nederlandse militairen (Dutchbat) beveiligden deze ‘ safe area’ in voormalig Joegoslavië.

 In de enclave verbleven 50.000 mensen die waren omsingeld door Bosnisch-Servische strijdkrachten. Op 11 juli 1995 werd de enclave door deze strijdkrachten ingenomen, waarbij naar schatting achtduizend moslimmannen en –jongens werden afgevoerd en vermoord.

 

Moord op Pim Fortuyn

In de jaren 2001/2002 bleek Nederland rijp voor een nieuwe ‘ populistische’ rechtse politieke partij, die voor een ware politieke aardverschuiving zou gaan zorgen. Leider en woordvoerder van deze partij was Pim Fortuyn.

 Fortuyn was hoogleraar, columnist, schrijver en politicus. Hij leverde felle kritiek op de links-liberale kabinetten onder leiding van Wim Kok.

In zijn boek ‘De puinhopen van 8 jaar paars’ schreef hij dat de twee achtereenvolgende Paarse coalitiekabinetten schuldig waren aan wanbeleid in de zorg, dat er een veel te laks immigratiebeleid werd gevoerd en dat ‘Nederland vol is’.

Deze uitspraken veroorzaakten veel opschudding onder de Nederlandse bevolking, maar kregen ook veel bijval.

Op 6 mei, op het hoogtepunt van zijn roem en vlak voor de landelijke Tweede Kamerverkiezingen op 15 mei 2002, waaraan hij met zijn partij ‘Lijst Pim Fortuyn’ (LPF) meedeed, werd hij bij het verlaten van een radiostudio in Hilversum neergeschoten.

 De dader was Volkert van der Graaf, werkzaam bij een milieubeschermingorganisatie. Zijn motief om Pim Fortuyn te vermoorden was dat hij de man als een gevaar zag voor de zwakkeren in de samenleving.

De begrafenis van Pim Fortuyn op 10 mei 2002 werd een grote demonstratie van protest en uiting van ongenoegen.
 

Verkiezingen Tweede Kamer
Na deze politieke moord legden alle politieke partijen voor een week de campagne voor de verkiezingen neer.

De LPF besloot tot aan de verkiezingen door te gaan met Pim Fortuyn als postume lijsttrekker. Tijdens de verkiezingen stemden 1,1 miljoen kiezers op Pim Fortuyn.

Veel mensen stemmen op emotionele gronden op de vermoorde lijsttrekker. De LPF werd in een keer met 26 zetels de tweede partij van Nederland. De uitslag van de verkiezingen gaf een politieke aardverschuiving te zien. De grootste verliezer was de PvdA die van 45 naar 23 zetels zakte en de VVD die 14 zetels kwijtraakte. Het CDA werd de grootste partij van Nederland en had dus nauwelijks van de opkomst van de LPF en een

 

Een nieuw kabinet
Bij de Lijst Pim Fortuyn werd de interne ruzie zichtbaar door de afscheiding van enkele prominente leden, die met een nieuwe politieke partij aan de verkiezingen gingen deelnemen.

 Deze verkiezingen zouden op 22 januari 2003 worden gehouden. In de peilingen werd al duidelijk dat de ‘oude’ politieke verhoudingen zich zouden herstellen, zei het dat het na de moord op Pim Fortuyn nooit meer hetzelfde zou worden.

 Veel nieuwe en bestaande partijen namen de standpunten van Fortuyn, hetzij verzwakt, hetzij aangescherpt, over en hoopten daarmee kiezers te trekken.
 

Uitbraak vogelpest
Op 28 februari 2003 werd door de Rijksdienst voor de Keuring van Vee en Vlees (RVV) op een zestal pluimveebedrijven in de Gelderse Vallei melding gemaakt van klassieke vogelpest (Aviaire Influenza).

 De Gelderse Vallei is een gebied in Nederland waarin zeer veel pluimveebedrijven gevestigd zijn. Op de bedrijven was een hoog sterftepercentage onder kippen geconstateerd.

 Op 1 maart werd duidelijk dat het om de klassieke vogelpest met het virustype H7N7 ging en werden door het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer Voedselkwaliteit (LNV) maatregelen afgekondigd.

Om verspreiding van de ziekte te voorkomen werd op 5 maart 2003 gestart met het ruimen van pluimveebedrijven. Ondanks de maatregelen verspreidde het virus zich naar andere delen van Nederland. In totaal zijn er in die periode 30,7 miljoen dieren gedood.
 

Politieke steun oorlog in Irak
Op 20 maart 2003 werden door Amerikaanse en Britse troepen militaire acties ondernomen in Irak en tegen het regime van Saddam Hoessein.

 De acties waren een direct gevolg van het vermoeden van de aanwezigheid van massavernietigingswapens in Irak en de weigering van Saddam Hoessein deze te ontmantelen.

 De Nederlandse regering besloot de oorlog tegen Irak alleen politiek te steunen.

Voor militaire deelname bestond onder de Nederlandse bevolking en in het parlement op dat moment nauwelijks steun.
 

Nederlandse militairen naar Irak
Op 31 juni 2003 zond de Nederlandse regering circa 1100 militairen uit naar Irak. Ze gingen deel uitmaken van de internationale stabilisatiemacht (SFIR).

De Nederlandse regering wilde met de uitzending van de militairen een bijdrage leveren aan het herstel van de veiligheid en stabiliteit in Irak.

De militairen zouden aanvankelijk voor de duur van zes maanden in de provincie Al-Muthanna in het zuiden van Irak verblijven. Het werden er uiteindelijk 20. Het Nederlandse contingent heeft in die periode ongeveer 2800 veiligheidsfunctionarissen opgeleid.

 Twee Nederlandse militairen zijn tijdens de missie in Irak gesneuveld.
 

Fusie KLM en Air France
De Nederlandse Koninklijke Luchtvaart Maatschappij (KLM) en Air France gingen op 30 september 2003 op in de nieuwe luchtvaartmaatschappij,

Air France-KLM.

 

Geboorte kroonprinses Amalia
Op 7 december 2003 werd met 101 saluutschoten in Den Helder, Den Haag, Willemstad en Oranjestad de geboorte van kroonprinses Catharina-Amalia Beatrix Carmen Victoria, dochter van prinses Maxima en prins Willem-Alexander afgekondigd.

 Het is het tweede kleinkind van koningin Beatrix en het eerst volgende kind in lijn van de troonopvolging, na haar vader kroonprins Willem-Alexander.

Haar roepnaam is Amalia.
 

Moord conrector Terra College
Op 13 januari 2004 werd Hans van Wieren, conrector van de Haagse middelbare school Terra College, door een leerling van de school, Murat Demir, in het hoofd geschoten. Hans van Wieren had de leerling vaak aangesproken op zijn gedrag binnen de school en zou de volgende dag een gesprek met zijn moeder hebben gehad. De dader meldde zich op de avond van 13 januari 2004 bij de politie. Hij bekende na een korte woordenwisseling het fatale schot in een opwelling te hebben gelost. Niet eerder werd in Nederland een leraar op school doodgeschoten. De dood van Hans van Wieren zorgde voor een massale golf van verontwaardiging en publieke discussie. Hierbij ging het om vragen als, hoe voorkom je dat (allochtone) jongeren ontsporen en hoe is het met de veiligheid in en rond scholen gesteld? Op 29 april 2004 werd Murat Demir door de rechtbank in Den Haag veroordeeld tot vijf jaar cel en TBS (Terbeschikkingstelling van de regering) met dwangverpleging.

 

Prinses Juliana overleden
Prinses Juliana, van 1948 tot 1980 Koningin der Nederlanden, overleed op 20 maart 2004 op 94-jarige leeftijd in het bijzijn van haar man Bernhard en drie van haar kinderen ten gevolge van een longontsteking.

 Juliana's losse stijl van regeren verkleinde de afstand tussen het koningshuis en het Nederlandse volk

 Op het jaarlijkse defilé op haar verjaardag (30 april) trok de bevolking in groten getale langs het bordes van Paleis Soestdijk om de Koningin een persoonlijke groet toe te zwaaien. Mede door haar grote sociale betrokkenheid bij het Nederlandse volk, bleef zij tot haar dood zeer populair.
 

Betoging tegen uitzetting asielzoekers
Sinds het aantreden van het kabinet Balkenende II werd er in Nederland een straffer vreemdelingenbeleid gevoerd dan in voorgaande jaren.

 Dit riep onder de bevolking tegenstrijdige gevoelens op. Enerzijds heeft Nederland al sinds de 17e eeuw de reputatie van een tolerant en gastvrij land te zijn, anderzijds is Nederland een land met een zeer hoge bevolkingsdichtheid.
Minister van Vreemdelingenzaken en Integratie, Rita Verdonk, bepaalde in januari 2004 dat op basis van een eenmalige regeling 2.334 uitgeprocedeerde asielzoekers alsnog een verblijfsvergunning kregen, maar de overige 26.000 uitgeprocedeerde asielzoekers zouden worden uitgezet via vertrek- en uitzetcentra.

 Op 24 april 2004 protesteerden tussen de 10.000 en 15.000 mensen in de Amsterdamse binnenstad tegen de uitzetting van deze asielzoekers. De betoging had overigens geen invloed op het beleid van de minister. Ze bleef bij haar standpunt dat veel asielzoekers naar Nederland waren gekomen vanwege oneigenlijke ‘economische’ redenen.
 

Trouwdag tweede zoon van Koningin Beatrix
Op 24 april 2004 trouwde Johan Friso, de tweede zoon van koningin Beatrix, te Delft met Mabel Wisse Smit.

Voor het huwelijk was geen toestemmingswet ingediend bij de Tweede Kamer, wat betekende dat zijn lidmaatschap van het Koninklijk Huis verviel en daardoor ook zijn recht op troonopvolging.

Johan Friso behield zijn titel ‘prins van Oranje-Nassau’ en kreeg de nieuwe titel ‘graaf van Oranje-Nassau' en als geslachtsnaam ‘Van Oranje-Nassau van Amsberg'

Hierdoor mag Mabel Wisse Smit zich ook prinses van Oranje-Nassau noemen.

 

Demonstratie tegen bezuinigingsbeleid
Op 2 oktober 2004 werd door de vakbonden FNV (Federatie Nederlandse Vakbeweging), CNV (Christelijk Nationaal Vakverbond) en de MHP (Vakcentrale voor Middengroepen en Hoger Personeel) een demonstratie georganiseerd tegen het sociale en financiële beleid van de regering Balkenende. De demonstratie werd een groot succes. Er waren zo’n 300.000 mensen naar Amsterdam gekomen om er aan deel te nemen.

De regering Balkenende wilde met forse bezuinigingen en hervormingen in de collectieve sector vooral het begrotingstekort tot onder de in Europees verband afgesproken 3% houden. Om dat te bereiken waren door de toenmalige slechte economische omstandigheden met een oplopende werkloosheid, harde maatregelen nodig.

 Deze maatregelen waren volgens de regering ook noodzakelijk voor de aflossing van de staatsschuld, om in de toekomst de zogenaamde ‘vergrijzing’ te kunnen bekostigen.

Dit beleid veroorzaakte echter een golf van protest.

Zelfs het in binnen- en buitenland veelgeroemde Nederlandse poldermodel; het overlegklimaat tussen overheid, werkgevers en werknemers, raakte hierdoor voor langere tijd verstoord.

 

Theo van Gogh vermoord
Op dinsdag 2 november 2004 werd in Amsterdam filmmaker, columnist en regisseur Theo van Gogh (47) door zeven kogels geraakt en vervolgens met twee messen gestoken. Van Gogh overleed ter plaatse.

Met een mes werd een brief aan Ayaan Hirsi Ali, parlementslid voor de VVD in de Tweede Kamer, op zijn lichaam gestoken. Enkele minuten later werd, na een schotenwisseling met de politie, de verdachte van de moord gearresteerd. De arrestant was de 26-jarige Mohammed Bouyeri.

Van Gogh had samen met Ayaan Hirsi Ali de omstreden film ‘Submission’ gemaakt. Deze korte film is een felle aanklacht tegen de onderdrukking van de vrouw binnen de islam.

 

Prins Bernhard overleden
Op woensdag 1 december 2004 overleed Prins Bernhard, de echtgenoot van Prinses Juliana, aan de gevolgen van longkanker. Prins Bernhard leed al enige tijd aan deze aandoening.

 Eerder die dag was hij overgebracht naar het Universitair Medisch Centrum Utrecht, het UMC. Daar werd op zijn verzoek de behandeling gestaakt. Prins Bernhard overleed dezelfde avond om 18.50 uur.

Hij werd 93 jaar oud.

Op 11 december 2004 vond de uitvaartdienst van de prins plaats in de Nieuwe Kerk in Delft. Op het moment dat de kist met het stoffelijk overschot van de prins de kerk werd ingedragen, vlogen drie F16's en een Spitfire over in een zogenaamde ‘Missing Man “formation”. Op die manier eerde de Koninklijke Luchtmacht hem voor de grote betekenis die hij heeft gehad bij de opbouw van de Nederlandse luchtstrijdkrachten tijdens en na de oorlog. Na de plechtigheid werd Prins Bernhard bijgezet in de Koninklijke grafkelder in de Nieuwe Kerk te Delft.
 

Na Frankrijk werd Nederland het tweede land dat ‘nee’ tegen de Europese grondwet stemde. Nederlanders vinden het lidmaatschap van de Europese Unie een goede zaak, maar zij maken zich zorgen over de manier waarop invulling wordt gegeven aan de Europese samenwerking. Ondanks dat de economische groei ongeveer de helft minder bedroeg dan in 2004, was er in 2005 wel sprake van herstel.

 

Economische situatie
Na een periode van wereldwijde economische stagnatie, die in 2001 inzette, draaide de wereldeconomie in 2005 weer op volle toeren.

 Het dieptepunt voor Nederland lag met een krimp van 0,9% in 2003. De gevolgen waren direct merkbaar voor de koopkracht van de bevolking, terwijl ook de werkloosheid fors toenam.